To właśnie Patty / Jean Webster

Wywodząca się z rodziny o literackich tradycjach (jej ojciec był wydawcą samego Marka Twaina, zaś matka – jego siostrzenicą) Jean Webster (właściwie Alice Jane Chandler Webster, 1876–1916) to amerykańska autorka książek dla młodzieży znana również w Polsce szerokiej publiczności. Do dziś wznawiane są u nas jej tak znane i wielokrotnie ekranizowane powieści jak Tajemniczy opiekun (Daddy-Long-Legs, 1912) oraz jej kontynuacja, Kochany wrogu (Dear Enemy, 1915). Zanim powstała jednak rzeczona dylogia, Jean Webster zadebiutowała w 1903 powieścią When Patty Went to College, która w pierwszym przedwojennym wydaniu nosiła w Polsce tytuł Wesołe kolegium (przekład Róży Centnerszwerowej, wydany w Bibljotece Książek Błękitnych w latach 20-tych XX wieku – w 2010 oficyna wydawnicza Rytm wznowiła tę pozycję w nowym tłumaczeniu i tytule – Patty i Priscilla, tłum. Anna Andrzejewska). Sukces tej właśnie powieści dla nastoletnich czytelniczek sprawił, że Jean Webster stała się jedną z najpoczytniejszych autorek młodzieżowych w Ameryce, a po jej liczne następne tytuły sięgały chętnie całe pokolenia czytelniczek i czytelników na całym świecie.

 Jean Webster

Opisywana dziś powieść ma bardzo ciekawe dzieje wydawnicze, wydana w 1911 roku Just Patty jest bowiem prequelem debiutu Jean Webster i opowiada o życiu bohaterek Wesołego kolegium w czasach, gdy chodziły one do szkoły i mieszkały na pensji. W latach 90-tych, kiedy wznowienie tytułów Webster było znów możliwe, to właśnie ów prequel był najczęściej wznawianym tytułem Amerykanki, ponadto ukazał się w dwóch tłumaczeniach.

Wesołe kolegium; imię autorki zmieniono przez pomyłkę z Jean na John, przez który to błąd zmieniono również jej płeć

Okładka pierwszego wydania z 1911 roku (The Century Co., New York) wraz z ilustracjami Charlesa Marka Relyea'a.

Powieść jest zbiorem typowych dla czasów przełomu wieków przygód młodych i niezależnych pensjonarek, które – zgodnie z popularyzowanymi ówcześnie w Ameryce ruchami emancypacyjnymi – wyraźnie zaznaczają swoją niezależność i nie boją się okazać charakteru: nie zawsze poddają się nauczycielskiemu rygorowi, próbując negocjować ilość zadanego im do domu materiału; wplątują się w afery miłosne i nie cofną się przed niczym, aby wzajemnie utrzeć sobie nosa; kiedy istnieje taka potrzeba, oddadzą swojej nowo poznanej koleżance ostatnią sukienkę. A wszystko to napisane (i przetłumaczone!) zostało z taką lekkością i wdziękiem, że karty książki same przelatują przez palce.

Pierwsze polskie wydanie, co ciekawe, nosiło tytuł Właśnie Inka: powieść z życia amerykańskich pensjonarek; ukazało się ono w 1931 roku nakładem Wydawnictwa Polskiego R. Wegnera, przekład zaś został opatrzony inicjałami J.B., pod którymi ukrywa się znany międzywojenny pisarz i tłumacz, Jerzy Bandrowski (brat Juliusza Kadena-Bandrowskiego).

Fragment działu Książki na gwiazdkę w "Orędowniku Powiatu Gostyskiego". R. 13, nr 101 (23 grudnia 1931), w którym ujawniona została osoba tłumacza Właśnie Inki

Właśnie Inka, czyli pierwsze polskie wydanie Just Patty Jean Webster w 1931 roku

Na tym właśnie wydaniu, oczywiście już z zachowaniem oryginalnych imion bohaterów, oparte zostały pierwsze powojenne wydania powieści: najpierw w 1991 i 1993 roku w gdańskim Grafie/Graph Media Film, następnie w 1994, 2000, 2002, 2003, 2005 i 2007 w oficynie wydawniczej Rytm/Waza.

Pierwsze powojenne wydania powieści z 1991 i 1993 roku

W 2005 powieść jako Niesforna Patty w nowym tłumaczeniu (Maria Porębska, Ewa Chruściel) wydała krakowska Zielona Sowa w serii „Niezapomniane Książki Naszego Dzieciństwa”.

Wydania powieści przez oficynę wydawniczą Rytm oraz Zieloną Sowę