Mali wędrowcy / Frances Hodgson Burnett

Two Little Pilgrims' Progress. A Story of the City Beautiful - powieść, która spod pióra autorki Tajemniczego ogrodu wyszła w 1895 roku, ukazała się po raz pierwszy w języku polskim dopiero w roku 1996.

Plakat reklamujący Kolumbijską Wystawę Światową w 1893 roku w Chicago - nazwaną tak na cześć odkrywcy Ameryki, Krzysztofa Kolumba

Dziełko to, niewielkich rozmiarów, jest raczej rozwiniętą nowelą aniżeli powieścią; opowiada ono dzieje dwójki osieroconego (jakże by inaczej) rodzeństwa, Robina i Meg, która wychowywana jest na odludnej farmie przez surową ciotkę Matyldę. Marzeniem dzieci jest obejrzeć wystawę światową w Chicago (która miała miejsce w 1893 roku), ciotka nie daje im na to jednak pozwolenia (dużą rolę odgrywają tu względy finansowe). Robin i Meg mimo to nie poddają się i w sekrecie przed ciotką udają się w pielgrzymkę do Chicago, gdzie udaje im się doświadczyć nie tylko ludzkiej dobroci i pomocy, ale również poznać prawdziwego milionera – Johna Holta (wprawdzie początkowo incognito), który postanawia je zaadoptować. Trudno orzec, kto jest głównym bohaterem tej powiastki – czy właśnie nieszczęśliwy bogacz, opłakujący zmarłą narzeczoną, czy też tytułowi mali wędrowcy; wydaje się, że jest nią przede wszystkim wystawa światowa w Chicago, określana przez dzieci mianem Cudownego Miasta czy też Miasta Piękna. Jest to w każdym razie fabuła bardzo sentymentalna i nieprawdopodobna, mimo to z jakiegoś powodu polski wydawca zdecydował się z całej bogatej spuścizny Frances Hodgson Burnett przetłumaczyć i wydać właśnie ten tytuł.

Okładki pierwszych wydań Two Little Pilgrims' Progress z 1895 roku - po lewej amerykańskiego, po prawej angielskiego

Należy nadmienić, iż zarówno budowa powieści jak i jej tytuł nawiązują do słynnej Wędrówki Pielgrzyma (The Pilgrim’s Progress from This World to That Which Is to Come, 1678) autorstwa Johna Bunyana. W dzisiejszych czasach sława tej alegorycznej opowieści nieco przycichła, jednak jeszcze na przełomie XIX i XX wieku była ona obowiązkową lekturą w każdym szanującym się protestanckim domu (w Pamiętnikach L.M. Montgomery natrafić możemy na notkę, w której wyraża ona swoje zdanie na temat tego dzieła). Wędrówki Pielgrzyma opisują w zasadzie dwie osobne podróże: Chrześcijanina, który podąża samotnie, przeżywając w trakcie swej pelegrynacji liczne zatrważające przygody, oraz idącej następnie w jego ślady Chrześcijanki, która przemieszcza się już w orszaku złożonym z dzieci i służącej, przez co wędrówka ta przebiega w sposób zdecydowanie łagodniejszy.

Powieść ukazała się w 1895 zarówno w Stanach Zjednoczonych (nakładem nowojorskiego wydawnictwa Charles Scribner's Sons) jak i w Wielkiej Brytanii (Frederick Warne and Co.) Pierwszemu towarzyszyły ilustracje wykonane przez Reginalda B. Bircha (autora ilustracji do amerykańskiego wydania Klejnotów ciotki Klotyldy (Little Saint Elisabeth, 1890), drugiemu zaś prace Roberta Walkera Macbetha.

Ilustracje autorstwa Reginalda B. Bircha do wydania amerykańskiego (1895)

Ilustracje Roberta Walkera Macbetha do wydania angielskiego (również 1895)

W Polsce po dzieło sięgnęło najpierw gdańskie wydawnictwo Novus Orbis, które opublikowało je w 1996 roku pod tytułem Mali wędrowcy w tłumaczeniu Ewy Oświecimskiej; książka weszła w skład serii „Wielka klasyka literatury angielskiej”, opatrzonej inicjałami autorki (warto zaznaczyć, iż w tym tłumaczeniu bohaterowie noszą imiona Robin i Małgosia). Rok później (1997) po tę samą powieść sięgnęła Nasza Księgarnia, wydając ją pod tytułem Mali pielgrzymi w tłumaczeniu Ewy Horodyskiej (tu bohaterami są na nowo Robin i Meg, spolszczone zostało jedynie imię milionera, który stał się Janem Holtem). Książka weszła w skład serii „Klasyka młodych”, w której Nasza Księgarnia wznowiła takie tytuły Burnett jak Mały lord, Tajemniczy ogród czy Mała księżniczka; w 1996 roku wydała również po raz pierwszy autobiografię pisarki, której polski przekład zatytułowany został Leśna boginka). 

Okładki polskich wydań powieści: 

po lewej stronie Novus Orbis (1996), po prawej Nasza Księgarnia (1997)

Warto również zaznaczyć, iż na rynku wydawniczym dostępny jest także audiobook z tłumaczeniem Oświecimskiej (Mali wędrowcy).