Dom Echa/Echo Lodge: Stare zamczysko / Johanna Spyri

Powieść autorstwa Johanny Spyri Schloss Wildenstein ukazała się w 1892 roku. Jest to kolejna powiastka dla młodzieży, w której wyjątkowo wielodzietna rodzina styka się z tajemnicą lokalnego zamku i jego spadkobiercą. Matka dzieci jako młoda dziewczyna wychowywała się z przedwcześniezmarłą siostrą tajemniczego dziedzica, którego jako ducha spotykają na wzgórzach grodu jej właśni potomkowie. Jak zwykle u Spyri rzecz sprowadza się do kwestii wychowawczych, przeciwtawiając sobie świat biednych lecz szczęśliwych życiu bogatych, lecz na swój sposób zdegenerowanych możnych. I jak zwykle u tej pisarki to właśnie postać żywego dziecka natury doprowadza do rozwiązania zagadki starego zamku i znalezienia takiego rozwiązania, który te dwa światy z wzajemną dla siebie korzyścią połączy.

Ilustracje autorstwa Marii Kirk towarzyszące wydaniu Mäzli z 1921 roku

Informacje o tym tytule znaleźć można m.in. na blogu Klasyka Młodego Czytelnika, gdzie ciekawi przeczytają również szczegółowsze streszczenie fabuły. Ciekawostki, które tutaj powtórzę, dotyczą różnorakich tłumaczeń tytułu tej powiastki: była ona wydana po angielsku (aczkolwiek w Ameryce) dwukrotnie, raz jako Mäzli: the story of the Swiss valleys (1921, tłumaczenie Elizabeth P. Stork; to imię jednej z jej córek – i to właśnie pod tym tytułem powieść znana jest najszerzej wśród czytelników anglosaskich; tworzy swoistą trylogię książek dziewczęcych wespół z Heidi [1879–1881] i Kornelii [1890]), ponownie zaś jako Maxa’s Children (1926, tłumaczenie Clementa W. Coumbe; Maxa to oczywiście imię pani pastorowej, owdowiałej matki licznej gromadki).

Okładki dwóch tłumaczeń amerykańskich o różnych tytułach (po lewej - 1921; po prawej - 1926)

Polskie dzieje wydawnicze pełne są, jak zwykle w przypadku twórczości Spyri, pełne zagadek. Nie jestem w stanie ustalić daty pierwszego wydania powieści, jednak na pewno ukazało się ono jako Stare zamczysko przed II wojną światową w latach 30-tych (w artykule Michała Rogoża Kraków i Lwów jako ośrodki wydawnicze literatury dla dzieci i młodzieży w dwudziestoleciu międzywojennym jako data pierwszego wydania tej powieści pada rok 1933, nie jestem jednak w stanie potwierdzić tej informacji w żadnym dostępnym mi katalogu bibliotecznym). Drugi nakład powieści ukazał się w latach wojennych (prawdopobnie 1943, podobnie jak w przypadku przytaczanych wcześniej Heidi i Kornelii), wyszło ono również w krakowskiej Księgarni Powszechnej (Buchdruckerei Pospieschna). Zagadkowa jest również postać tłumaczki, Hanny Marii O’Brien (irlandzkie nazwisko wskazywałoby na ewentualny pseudonim; postać ta nie jest znana z żadnego innego tłumaczenia, we wszelkich katalogach pojawia się wyłącznie jako tłumaczka Starego zamczyska). Wydaniu towarzyszyły anachroniczne (jak zwykle w przypadku Księgarni Powszechnej) ilustracja Karola Foerstera.